KONUMUZ

SUNUMUMUZDA KULLANDIĞIMIZ VİDEOLAR

 

 EVRENSEL TASARIM NEDİR?

       GİRİŞ

Kullanıcılar için tasarımda, insan yetenekleri ve gereksinimleri önemlidir.İnsanlar farklı yeteneklere, ilgilere, bakış açılarına ve deneyimlere  sahiptir,  farklı   geçmişlerden    ve kültürlerden gelirler.

Sormamız gereken soru şudur:

Tasarımımızda insan farklılıklarını nasıl ele alacağız?

Herhangi bir düzenleme yada özel tasarıma gerek kalmaksızın bütün insanların kullanabileceği şekilde hazırlanmış  tasarımdır.

Örnek:

        Bilinen kapı kolları herkesin kullanabildiği yapıda değildir.

        Evrensel tasarım prensiplerine göre hazırlanacak olan tasarım kapı kolu yerine kapıya yaklaşan nesneleri algılayan  ve kapıyı açan bir sensörü kullanmak isteyecektir.

EVRENSEL TASARIM İLKELERİ

         1990’larda North Carolina  State   Üniversitesinden bir grup, 7 tane evrensel tasarım ilkesini önermiştir.

         Bütün alanlar için uygun olan bu ilkeler etkileşimli sistem tasarımı için de kullanılabilir.

Kullanımda Eşitlik (Adil  Kullanım):

                  Tasarım  farklı yetenek düzeyinde insanları da dikkate alan kullanışlı ve satılabilir özellikler taşımalıdır.

Örnek:

    Öğrencilerin erişimi için açılmış bir web  sitesi,siteye girecek görme engeli öğrencileri de dikkate alan ve metni sesli anlatıma dönüştüren programlar ile uyumlu biçimde hazırlanmalıdır.

Basit ve Sezgisel Kullanım:

Tasarım  , kullanıcıların deneyimlerini, bilgi düzeyini, dil becerilerini,  konsantrasyon seviyelerini dikkatte alan anlaşılması kolay yapıda olmalıdır.

Örnek:

Bir müze,ziyaretçilerine sergilenen yapıtlarla ile ilgili hem görsel hem de işitsel seçenekleri sunmalıdır.

Anlaşılabilir  Bilgi:

 Tasarım,çevre koşulları ya da kullanıcıların duyusal yeteneklerini dikkate alan ve kullanıcıdan gerekli bilgileri etkili biçimde alabilen iletişim özellikleri taşımalıdır.

Hata Toleransı:

Yanlış anlamaların ,ataların ve kasıtsız davranışların neden olduğu zararların etkileri en aza indirgenmelidir.

Örnek:

    Bir eğitim yazılımı öğrenenler amaçsız yada hatalı tıklamalar yaptığında görüntülenecek  bir yardım bileşeni içermelidir.

Düşük Fiziksel Çaba:

Tasarımda, sistemler, kullanımı rahat olmalı,etkili ve minimum fiziksel çaba ve en az yorgunluk olacak şekilde olmalı.

Örnek:

 Bir okuldaki kapılar ,farklı özellikteki öğrencileri de dikkate alan ve kolaylıkla açılan otomatik bir sistemle açılabilir.

Yaklaşım ve Kullanım İçin Gerekli Boyut ve Alan:

Yaklaşım kullanıcının beden boyutunu, duruşunu veya hareketliliğini doğrultusunda ulaşım,manipülasyon ve kullanımı uygun boyut ve alanlar sağlanmalıdır.

EVRENSEL TASARIM YAPMAK İÇİN KULLANILAN STRATEJİLER

•   Sınıf ortamı
•  Fiziksel erişim,kullanabilirlik ve güvenlik
•  Ulaştırma yöntemleri
•  Bilinti kaynakları
•  Etkileşim
•  Dönüt
•  Değerlendirme
•  Uyum sağlama

SINIF ORTAMI

Etkinlikleri sınıftaki  bütün   farklılıklara değer  verecek  biçimde  düzenleyin.

Örnek:

   Dersin ana hatlarına engelliler yada özel eğitime gereksinim duyanlar ile ilgili öğrenme ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran ifadeler eklemek.

FİZİKSEL ERİŞİM,KULLANILABİLİRLİK VE GÜVENLİK

       Etkinlikler,materyaller ve araçları bütün öğrenci özelliklerine uygun ve bütün öğrencilerin güvenle erişebileceği ve kullana bileği biçimde düzenleyin.

Örnek:

           Aralarında görme ,işitme ve yürüme engellilerin de olabileceği bütün öğrencileri kapsayan bir güvenlik prosedürü geliştirilip afiş haline dönüştürülerek öğrencilerin kolaylıkla görebileceği yerlere asılabilir.

ULAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Kolaylıkla erişilebilir çoklu öğretim yöntemleri kullanın.

Örnek:
Öğrencileri derse motive etmek ve dersle meşgul olmalarını sağlamak için, içinde işbirlikli öğrenme,uygulama etkinlikleri ,internet tabanlı iletişimler,,eğitsel yazılımlar,alan çalışmaları vb.

BİLİNTİ KAYNAKLARI

  Ders materyalleri,notlar ve diğer bilinti kaynaklarının bütün öğrenciler tarafından esnek ve kolaylıkla ulaşılabilir olmasını sağlayın.

Örnek:

Derste kullanılacak yazılı materyali önceden belirleyin ve öğrencilerinize

bildirerek onlara aynı materyali farklı formatlarda bulabilmeleri için yeterli zaman tanıyabilesiniz.

ETKİLEŞİM

         Öğrenciler ve öğrenci-öğretmen arasındaki iletişimi destekleyin.kullanılan iletişim yöntemlerinin bütün katılımcılar için uygun olmasını sağlayın.

Örnek:

          Her üyenin birbirinden farklı özellikler taşıdığı ve böylece birbirlerine destek olabilecekleri grup çalışmaları yapmak.

DÖNÜT

Düzenli bir şekilde bilirli dönütler verin.

Örnek:

uzun zaman alan büyük bir projenin ara basamaklarında incelemeler yapıp dönütler vermek.

DEĞERLENDİRME

                     Öğrenenleri öğretim doğrultusunda fark araç ve yöntemler kullanarak düzenli bir şekilde değerlendirin

UYUM SAĞLAMA

         Öğren ihtiyaçlar hazırlanan tasarıma aracılığı ile giderilmemiş öğrenciler için yeni düzenlemeler yapın.

Örnek:
        Alternatif   formlarda hazırlanmış bilgi kaynaklarına nasıl ulaşılacağı,sınıf oturum planının yeniden düzenlenmesi,engelli öğrenciler için başka yerleşim planı yapılması.

Farklılık-Çeşitlilik İçin Tasarım

—  Otizm öğrenciler

—  Duyma ve konuşma engelli öğrenciler

—  Görme  bozukluğu olan öğrenciler

—  Fiziksel engelli öğrenciler

—  Öğrenme  güçlüğü çeken çocuklar

Otizm

           Otizm, bireyin insanlarla ve çevresiyle olan iletişim ve etkileşim yeteneğini olumsuz etkiler. Bu etkiler üç türdedir:

•   Sosyal etkileşim
•   İletişim
•   Hayal gücü.

 İletişim ve etkileşim, otistik insanlar için en büyük zorluk alanını oluşturmaktadırlar

Disleksi (Öğrenme Bozukluğu)

             Disleksi gibi bilişsel açıdan engeli bulunan kullanıcılar için metinsel bilgiler zor olabilir.Farklı durumlarda, konuşma girdi- çıktıları, okuma- yazma ve daha çok doğru girdi- çıktıya olan ihtiyacı hafifletebilir.

Konuşma ve Duyma Engeli

      Konuşma ve duyma engeli olan kullanıcılar için, multi medya sistemleri yapay konuşma, metne dayalı iletişim ve konferans sistemi dahil birçok iletişim aracı sağlar.

Görme Engeli

Görsel engele sahip kullanıcıların sisteme erişimi için iki yaklaşım söz konusudur:

•   Ses kullanımı
•   Dokunma kullanımı

Fiziksel Engel

—  Fiziksel engele sahip bireyler özellikle kontrol ve hareket konusunda zorluk yaşamaktadırlar.

—  Bu durumda konuşma giriş ve çıkışı bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır.

—  Diğer bir seçenek ise eyegaze (göz ile kontrol) sistemlerdir.

Yaşlı insanlar

—  Yaşlı insanların çeşitli engelleri olduğu için gereksinimleri de diğer bireylerden farklıdır.

—  Örneğin:
 Görme, duyma, konuşma ve hareket. 
             E-posta ve anlık mesaj, hareket ve konuşma güçlüğü çeken yaşlı insanlar için sosyal etkileşimlerini kolaylaştırabilir.

—  Mobil teknolojiler yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan hafıza kayıplarında zihinsel destek sağlayabilir.

—   Kültür farklılıkları

Örneğin kırmızı tehlike iken yeşil git anlamında kullanılabilir.

—  Kırmızı tehlike olarak kullanıldığı halde, yaşam (hindistan), mutluluk (çin) ve krallık (fransa) anlamında da kullanılabilir.

Dolayısıyla, aynı bilgiyi başka bir formda kullanabilmenin sağlanması gerekir.